'Circulaire afvalinfrastructuur wacht sterfhuisconstructie'

Eind april maakte het kabinet bekend de voorgenomen circulaire plasticheffing te schrappen. Als aan de zogenoemde Plastictafel niet binnen zes weken een alternatief wordt gevonden voor de opbrengst van de heffing, moet de afvalsector voor ‘dekking’ zorgen. Dit betekent dat de afvalstoffenbelasting en de CO2-heffing voor afvalenergiecentrales (AEC’s) door het kabinet worden aangepast. Een directe lastenverzwaring op afvalverbranding. Op zo’n korte termijn, de zes weken die de Plastictafel gegeven zijn, is de kans uiterst klein dat er een alternatief plan gevonden wordt - met als randvoorwaarden een CO2-reductie van 2 Mton in 2030 en meer circulariteit in de plasticketen. De Plastictafel heeft bovendien het beperkte mandaat gekregen om alleen naar fiscale alternatieven voor 167 miljoen euro van het totale bedrag van 567 miljoen euro te zoeken. Hierdoor lijken de gevreesde gevolgen voor de afvalsector en een platte lastenverhoging onvermijdelijk. In een deze week verzonden brandbrief doet de Vereniging Afvalbedrijven (VA) daarom een dringend beroep op Kamerleden om er bij het kabinet op aan te dringen een verantwoorde en duurzame koers te varen. Volgens VA-voorzitter Bart van de Leemput, die de brief ondertekende, overziet het kabinet niet de gevolgen van het beleid, die ook niet onderzocht zouden zijn.

Alleen maar verliezers

De VA voorziet dat een heffing van 567 miljoen euro neerleggen bij de afval- en recyclingsector alleen maar verliezers kent. Hogere tarieven zullen afvalverwerking in Nederland onbetaalbaar maken met als gevolg grootschalige export van afval. Nederlandse verwerkingsindustrie zal ‘opdrogen’. De concurrentiepositie van recyclingbedrijven wordt verder verzwakt, omdat de kosten voor de verwerking van reststromen uit het recyclingproces fors stijgen en daarmee recyclaat veel duurder wordt.

Door de afname aan activiteiten zal de werkgelegenheid in de circulaire sector in Nederland een flinke deuk oplopen. Verlies van duizenden banen ligt op de loer, waarschuwt de VA. Investeringen in nieuwe recyclingtechnieken en capaciteit zullen dalen omdat bedrijven met dezelfde technieken in andere EU-landen een lagere kostprijs hebben. Investeringen in nieuwe, CO2-reducerende technieken vallen stil door gebrek aan zekerheid voor de lange termijn. En ook investeringen in CO2-afvang door AEC’s worden afgeremd. Net als in de transportinfrastructuur en ondergrondse opslag van CO2 en de levering van CO2 aan de Nederlandse glastuinbouwsector.

Door de afbouw van verbrandingscapaciteit gaan AEC’s in de toekomst minder warmte, stroom en stoom leveren. Het enige beschikbare alternatief voor energieproductie is dan energie uit fossiele bronnen. De CO2-reductie-eis voor AEC’s is in het Belastingplan van 2025 van 35 procent naar 100 procent opgetrokken. Volgens de VA is dat een onmogelijke en onrechtvaardige eis ten opzichte van andere industrieën.

Tot slot waarschuwt de VA dat verlies aan eigen afval- en recyclinginfrastructuur Nederland in toenemende mate afhankelijk maakt van buitenlandse grondstoffen en energie in deze geopolitieke zeer onzekere tijden én dat de aanscherping van de afvalstoffenbelasting en de aanpassing van de CO2-heffing doorberekend zullen worden aan de burger, die via een hogere afvalstoffenheffing direct in de portemonnee geraakt wordt. Deze lastenverzwaring staat haaks op het kabinetsbeleid dat juist een lastenverlichting voor burgers beoogt.

Verzoek aan Kamer

De VA heeft zorgen geuit aan de Plastictafel, maar doet nu dus ook een beroep op de Tweede Kamer. De vereniging vraagt de Kamer af te zien van aanscherping en verhoging van de afvalstoffenbelasting, een gelijke behandeling voor de nationale CO2-heffing op AEC’s ten opzichte van andere industrieën, een heroriëntatie van de 567 miljoen euro en een onderbouwde speeldveldtoets voor elke structurele fiscale maatregel die een sector zwaar treft. Als het kabinet vasthoudt aan haar plannen zien afvalbedrijven de Nederlandse circulaire afvalinfrastructuur ‘veranderen in een sterfhuisconstructie’. Komende woensdag 28 mei zal de VA haar zorgen nader toelichten in een spoedbriefing in het Haagse Nieuwspoort.

Eerder deze week waarschuwden de CEO’s van vier grote afvalverwerkers in een opiniestuk in De Telegraaf ook al voor de bom die het kabinet onder de afvalverwerking in Nederland legt. Ook zij stelden dat dit niet alleen afvalsector hard gaat raken, maar ook de burger die geconfronteerd zal worden met een fors hogere afvalstoffenheffing.